چابهار، تنها بندر ایران در کناره اقیانوس، نهتنها برای ایران، که برای ۶ کشور آسیای میانه از اهمیت استراتژیک ویژه‌ای برای حمل‌ونقل برخوردار است. چابهار که با گرم‌ترین زمستان و خنک‌ترین تابستان در میان بنادر جنوبی ایران از گردشگران و شهروندانش میزبانی می‌کند، جاذبه‌های طبیعی خیرهکنندهای را خود جایداده است، که تا به امروز آن‌طور که باید شناختهنشده است. با کجارو همراه باشید، تا با بهشت گمشده گردشگری ایران بیشتر آشنا شویم.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان چابهار با مساحتی حدود ۱۷۱۵۵کیلومترمربع در منتهی‌الیه جنوب شرقی ایران در کنار آب‌های گرم دریای عمان و اقیانوس هند قرارگرفته است. این شهرستان از جانب شمال به شهرستان‌های ایرانشهر و نیک شهر، از جنوب به دریای عمان، از شرق به پاکستان و از غرب به استان‌های کرمان و هرمزگان محدود است.
بندر چابهار با وسعتی بالغبر۱۱کیلومترمربع در ارتفاع ۷ متر از سطح دریا قرارگرفته است.. فاصله هوائی شهرستان چابهار تا تهران ۱۴۵۶ کیلومتر و فاصله زمینی از طریق جاده ایرانشهر- کرمان ۱۹۶۱ کیلومتر است. بندر چابهار هم‌عرض جغرافیایی بندر میامی در شبه‌جزیره فلوریدای آمریکا است و دارای شرایط آب و هوایی کاملاً همانند بندر میامی است. چابهار در ۲۲۸۶ کیلومتری تهران قرارگرفته است. فاصله آن تا زاهدان ۷۲۱ کیلومتر و تا بندر کراچی ۹۰۰ کیلومتر است. فاصله بندر چابهار تا مرکزاستان۷۳۸ کیلومتر می‌باشد. این شهرستان حدوداً دارای ۳۰۰ کیلومتر مرز آبی در دریای عمان می‌باشد.
خلیج چابهار که با بریدگی طبیعی و استثنایی خود، بزرگ‌ترین خلیج ایران در پیرامون سواحل دریای عمان به شمار می‌رود، نزدیک‌ترین آبراه به اقیانوس هند است.
اهمیت استراتژیک چابهار
بر اساسپیشبینی محققان سازمان ملل درزمینهحملونقل بین‌المللی، حدود نیمی از حمل‌ونقل جهان میان خاور دور با سایر نقاط دنیا انجام می‌شود. از مجموع ۳کریدورحملونقل جهانی که کارشناسان سازمان ملل برای این امر پیشبینی کرده‌اند، ۲کریدوراز ایران می‌گذرد و چابهار نقطه عبور جنوبی‌ترین کریدور شرقی–غربی جهان خواهد بود. این کریدور از «دروازه ابریشم» در چین آغاز می‌شود و قلب اقتصاد این کشور یعنی استان کانتون را تغذیه کرده و به سرزمین آسیای جنوب شرقی می‌پیوندد و پس از طی این مسیر وارد هندوستان شده و با پوشش مهم‌ترین شهرهای این ناحیه مانند کلکته، ناکپور، جایپور، حصیرآباد، کراچی و بن قاسم به چابهار می‌رسد.
بندر چابهار آسان‌ترین و راهبردی‌ترین راه دسترسی به آب‌های آزاد برای ۶ کشور محاط در خشکی در آسیای میانه است.
بندر چابهار به دلیل موقعیت راهبردی، که نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آب‌های آزاد است از اهمیت فراوانی برخوردار است و سازندگی و سرمایه‌گذاری فراوانی در آن صورت می‌گیرد؛ ازجمله ساخت اسکله و افزایش گنجایش بارگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما و ساخت راه‌آهن بهسوی آسیای میانه و احداث فرودگاه بین‌المللی. این بندر یکی از مهم‌ترین چهارراه‌های کریدور شمال-جنوب بازرگانی جهانی است.
وجهتسمیه
گمان غالب این است که نام چابهار تغییریافتهٔ چهاربهار است چراکه این منطقه همیشه آبوهوای بهاری دارد. گمانه دیگر این است که چون در قدیم مردم چابهار به این بندر چه بار می‌گفتند (به معنای اینکه از مسافران می‌پرسیدند که چه باری دارند) پس چابهار تغییریافتهٔ «چه بار» است. جابهار در گویش محلی مردم این منطقه به کسانی گفته می‌شود که در اطراف چاه آب سکنی گزیده‌اند در شهر چابهار جهت تأمین آب موردنیاز مردم در زمان قدیم از چاه‌هایی که مردم حفر می‌کردند استفاده می‌شده است و چه به معنای چاه آب و بار به معنای پیرامون. این اصطلاح بهمرورزمان با ورود غیربومیان به شهر و توسعه شهر آن به چابهاروچهار بهار تغییریافته است.
آبوهوا
چابهار گرم‌ترین نقطه کشور در زمستان و خنک‌ترین بندر جنوبی ایران در تابستان است. متوسط دمای بیشینه (در خردادماه) طی یک دوره ۷ ساله ۳۱ درجه سانتی‌گراد، متوسط دمای کمینه (در دیماه) ۱۹ درجه سانتی‌گراد، و متوسط دما در طول سال ۲۶ درجه سانتی‌گراد است. بهطورکلیآبوهوای چابهار دارای کمترین تغییرات در فصول چهارگانه سال است و درجه رطوبت تنها در دو ماه از سال (اردیبهشت و خرداد) بالا می‌رود. برای مثال، هوای شهر چابهار در تابستان از تهران خنک‌تر است.
جاذبه‌های گردشگری چابهار
تالاب لیپار (تالاب صورتی)
لیپار از مناطق زیبا و طبیعی چابهار به شمار می‌رود. تالاب لیپار در نزدیکی روستای رمین و در ۱۵ کیلومتری شرق چابهار در مسیر جاده ساحلی چابهار - گواتر قرارگرفته است. رویش گونه‌های بلوط و گزنه در آب صحنه فوق‌العاده زیبایی خلق کرده که در هیچ جای دیگر ایران دیده نمی‌شود. در این تالاب زیبا، پرندگانی چون لکلک، طاووس، کبک و مرغ ماهیخوار زندگی می‌کنند.
وجود پرندگانی چون چنگر، فلامینگو، کشیم، انواع حواصیل، طاووسکن، باقرقره، تیهو، عقاب دشتی، زیبایی این منطقه را دوچندان نموده است. علاوه بر این در این منطقه پنبه‌های وحشی می‌روید که مردم منطقه از آن تشک و بالشت تهیه می‌کنند.
جذر و مد قرمز در چابهار، ازجملهدیدنیهای سواحل جنوبی استان سیستان و بلوچستان است که بازدیدکنندگان را به تعجب وامیدارد. اوج زیبایی این پدیده در دره لیپارقابلمشاهده است، جایی که به آن تالاب صورتی میگویند. در مورد رنگ قرمز این پدیده که محصول فعالیت پلانکتون‌هاست توسط کارشناسان محیطزیست استان توضیحاتی ارائهشده است:
وجود پلانکتونهایگیاهیزیاد در منطقه (۹۰ درصد پلانکتونهایگیاهی در این حوزه یافتمیشوند)، وفور مواد آلی و معدنیکه از طریق رودخانه‌ها و خورهای متصل به خلیج به این حوزه هدایتمیشوند، باعث افزایشزیادتولیدبیولوژیکی در بعضی از فصول سال خواهد شد بهطوریکهاین عوامل به همراه جریاناتدریایی حاصل از طوفانهایمونسونکه از ویژگیهایمنحصربهفرد حوزه اقیانوسیدریای عمان است، موجب افزایشبیشازحد تعداد پلانکتونهایگیاهی در ماه‌های بعد از فصل مونسون(که از اواسط خرداد شروع تا اواسط شهریور ادامه خواهد داشت) میشودکهاین تعداد در آذرماه به حداکثرمیزان خود می‌رسد.
کنار این تالاب زیبا نیز دشتار قرار دارد که بومیان به آن عروس نیز میگویند. علت این نامگذاری، زیبایی منطقه و وجود درختان سرسبز و خرم است که می‌تواند پذیرای علاقه‌مندان به طبیعت باشد. دشتار در زبان بلوچ به دخترانی اطلاق می‌شود که هنوز عروسی نکرده و به عبارتی در مرحله نامزدی به سر می‌برند. در این منطقه پنبه‌هایی وحشی به عمل می‌آید که بومیان از آن تمشک و بالش تهیه می‌کنند. همچنین این منطقه، تاریخی طولانی را یدک می‌کشد و دارای جاذبههاییازجملهچاههای عمیق و گورستان‌های تاریخی است.
ساحل صخره‌ای (دریا بزرگ)
در دریا بزرگ معمولاً دریا خشمگین و پرجوشوخروش هست.موج‌های سهمگین بعد از برخورد با صخره‌های کنار ساحل چندین متر به هوا پرتاب می‌شوند که جلوهیبینظیری به این ساحل می‌دهند. ارتفاع این امواج به ۱۵ متر می‌رسد و در فصل مرداد و مصادف با وزش بادهای موسمی است.
تپههایگلفشان چابهار
تپههایگلفشان یکی از جاذبههایمنحصربهفرد در دنیاست. در شمال غربی چابهار و در ۲۰ کیلومتری روستای کهیر سه تپه کوچک گلفشان به ارتفاع ۲۰-۱۰ متر وجود دارد که دوتای آنها از چندین سال پیش خاموش شده و سومین آنها که هنوز فعال است، گلی سرد و طوسیرنگ از دهانه آن تراوش می‌کند.
این تپه‌ها با پرتاب حبابهایگلولای از ژرفای زمین، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند، مردم محلی از این گلولای برای درمان بیماریهابهویژهبیماریهای پوستی استفاده می‌کنند.
کوه‌های مریخی
کوه‌های مریخی یا مینیاتوری بهموازات دریا از منطقه کچو تا نزدیکی‌های خلج گواتر کشیده شده‌اند. رنگ تقریباًسفیدرنگ کوه (چیزیمیانطوسی و سفید) با واریزههایبسیار در پایآن، وجود گرما و حرارت و شرجی هوا و رطوبت نسبتاً بالا و سویدیگر آن دریا که به‌این منظره آغوش گشوده است، مناظریرؤیایی و تخیلی را در ذهن بینندهپدیدمیآورد. همین منظره منحصربه‌فرد که جاده چابهار – گواتر آن را به دونیمتقسیمکرده، باعث شده تا این جاده به یکی از زیباترینجادههایایرانتبدیل شود. یکسوکوههایمخروطیمریخی با آن رنگ خاکستریخیالانگیز و سویدیگردریای سبز و ماسههایاندکی سرخ با درختچههایبیابانی در کرانه آن.
جنگل حرا
این جنگل زیبا در ناحیه ساحلی خلیج گواتر در نزدیکی محلی که رودخانه باهوکلات به دریای عمان می‌ریزد قرار دارد. حرا درختهچه ای است که در مرداب‌های نواحی گرم در کرانه‌های عربستان، مصر و جنوب ایران می‌روید.
در جنگل‌های حرا گل‌ها شبیه گل‌های شاه‌پسند و میوه به شکل کپسول تخممرغی است که درون آنیکدانه وجود دارد و با دو شکاف باز می‌شود؛ گلدهی در دو فصل بهار و پاییز صورت می‌گیرد.
حرا گونهایآفتابپسند است که بستگی به شرایط زیستی به بلندی پنجتاده متر می‌رسد، ریشه در اینگونه سطحی و مشتمل بر یک ریشه عمودی کوتاه و تعداد زیادی ریشه جانبی مورب است.
حرا دارای ریشه‌های هوایی به نام ریشه‌های تنفسی است، در سطح این ریشههاعدسکهای فراوانی وجود دارد که کار تنفس و تبادلات گازی گیاه را میسر می‌سازد.
رودخانه باهوکلات
این رودخانه یکی از پرآب‌ترین رودهای بلوچستان و عامل اصلی حیات در جنوب این منطقه محسوب می‌شود، اینجا محل زندگی تمساح ایرانی است، این جانور بازمانده مزندگانی است که در حدود ۲۶۵میلیون سال پیش میزیستهاند.
رودخانهٔ باهوکلات از کوه پیرآباد در ۴۷کیلومتریچنوبشرقیایرانشهر و ۳۸کیلومتری شمال غربی سرباز سرچشمه می‌گیرد و به نام رودخانه رگاب (ریگاب) دهستان سرباز را بهسوی جنوب شرقیطیمیکند.
در حوزه حیاتوحش نیز تمساح پوزهکوتاهبرجستهترین موجود منطقه چابهار است که بهطور طبیعی و آزاد زندگی می‌کند.
زیستگاه اصلی این تمساح که به نام محلی گاندو خوانده می‌شود، حدود ۳۸۰هزار هکتار مساحت دارد که بخشی از آن در چابهار و بخش دیگر آن در شهرستان ایرانشهر واقعشده است.
تمساح پوژه کوتاه در برکههایراسک، باهوکلات و باتلاقهایدلگان و کلانی زندگی می‌کند و تنها نوع تمساح ایران است که ارزش ملی و بین‌المللی دارد. طول این جانور تا چهار متر می‌رسد و قوی‌ترین عضو آن دمش است.
اسکله‌های ماهیگیری
در چابهار چندین اسکله صیادی وجود دارد که دو اسکله صیادی (تیس) و (رمین) از بقیه دیدنی‌ترند.
اسکله تیس در داخل محوطه و اراضی منطقه آزاد و اسکله رمین در ۱۰ کیلومتری شرق چابهار قرار دارد، تماشای کشتی‌ها و قایق‌های صیادی و صیادان و صید انواع ماهی‌ها و شاهمیگو که از محصولات دریایی هستند، دیدنی است.
مقبره امامزاده غلامرسول
این مقبره متعلق به شخصی به نام سید محمد است و موردتوجه مسلمانان هند و ایران بوده و هرسال۱۵ذی‌القعده مراسم خاصی در آنجا اجرا می‌شود، این مقبره در شهر چابهار و در بلوار شهید ریگی واقعشده است.
در کتاب فرهنگ مردم بلوچ نوشته عبدالله ناصری آمده است:
در مورد صاحب مزار دو عقیده وجود دارد یکی آنکه معتقدند این مزار از آن عارف وارسته و مرد حقی است به نام سید عبدالرسول و این زیارتگاه مردم شیعه چابهار است و افراد غیر شیعه هم از شیعه‌های این سرزمین پیروی می‌کنند. بعضی دیگر بر این باورند این مزار یک (لوطی) است مطربهایدورهگرد را لوطی می‌نامند.
اما گویند صاحب این آرامگاه شب عروسی‌اش فوت نموده و هرساله معتقدین به او در سالروز مرگش که در روز آخر ماه ذی‌القعده به مدت ۷ روز با ساز و دهل و آوازخوانی و رقص و پایکوبیمیکنند. این مراسم به دو جهت انجام می‌شود. یکی اینکه لوطی فوتشده چون عمرش را به مطربی و شاد کردن مردم گذرانده وصیت کرده که پس از مرگش نیز در کنار مزارش رقص و پایکوبی و در حقیقت مراسم شادی بر پا شود. و خواسته است تأثیر وجود خود را در شادمانی مردم پس از مرگش نیز حفظ کند. دیگر اینکه این شخص که در شب عروسی‌اش فوت کرده بسیار مجرب و موردتوجه افراد طایفهاش بوده و چون عروسی نافرجامی داشته و حسرت به گوربرده است. دوستدارانش هرساله در سالروز مرگش برای او جشن عروسی می‌گیرند و یاد عروسی او را زنده می‌دارند. البته چون پیروان صاحب مزار شیعهمذهب هستند در ماه محرم نیز مراسم سوگواری و روضهخوانی در این آرامگاه بر پا می‌شود.
قلعه تیس (پرتغالی‌ها)
بندر تاریخی تیس با قدمت بیش از دوهزار سال در دهانه خلیج چابهار جا گرفته است. همچنین قلعه پرتغالیهابر فرازتپهایمشرفبه جاده چابهار – تیس و در پنج کیلومتری شهر چابهار قرار دارد. قلعه تیس به ابعاد ۲۴ در ۹۵ متر ساختهشده و مصالح بهکاررفته در آن، آجر، سنگ و گچ است. در ورودی در بخش شرقی قرار دارد. در این قلعه هشتی بزرگ با اتاق‌های بسیار و ایوان اختصاصی نیز وجود دارد که طرز ساختن آن شبیه به کاروانسراهای شاهعباسی بوده و در زمان شاه سلیمان صفوی ساختهشده است.
علاوه بر آن، در سمت ساحل دریای عمان قلعه دارای دو برج دیدهبانی است که برج سمت راست بهصورتیک اتاق ایوان دار و یکشاهنشین روی مجمعی مکعب مستطیل پیسازی شده و استفاده از برج علاوه بر دیدهبانی، بهصورت چراغ دریایی نیز بوده است.
گوشه‌های حیاط قلعه آثاری از آبانبارها دیده می‌شود که از سنگ و ساروج و گچ ساختهشدهاند. در بیرون دیوار بلند قلعه آثار چاهی وجود دارد که در سنگ صخره کندهشده و لبه چاه با استفاده از سنگ و ساروج محکم شده است. قدمت قلعه تیس به دوره اسلامی بازمیگردد و با شماره ۵۵۵ در فهرست آثار ملی ایران بهعنوانیک اثر ملی تاریخی به ثبت رسیده است. (سال ۱۳۴۵ هجری شمسی) بازدید از قلعه تیس که ویرانه‌های آن نشانه رشادت و پیروزی ایرانیان بر استعمار پرتغال است به همه گردشگران توصیه می‌شود. محوطه‌ای که قلعه تیس بر آن بناشده به دوران پیش از اسلام بازمیگردد. این قلعه در حال مرمت است.
ساختمان قدیمی تلگراف‌خانه
ساختمان قدیمی تلگراف‌خانه، قدیمی‌ترین بنای مدرن منطقه است. بنای مذکور توسط انگلیسی‌ها اواخر دوران قاجار در سال ۱۸۶۴ میلادی برای رونق دریانوردی، تجارت و ایجاد ارتباط بین هند، گواتر، جاسک و بندرعباس بنا شد. این بنا، ساختمانی بانام «بنلگو» با ویژگی‌های معماری نواحی گرمسیری است که رواق هلالی دورتادور ساختمان بر آن گواهی می‌دهند.
بنای تلگراف‌خانه از معدود بناهایی است که در زمان حکومت قاجار در این بندر ساخته شد. بنایی دوطبقه که الوارهای چوبی کف اتاق‌ها، راهپلهها و پاگردها را نقش داده و سقف‌ها با پوششی از تیرهای چوبی استحکام یافته است. وجود سایهبانهای شیروانی، سفالی و قوس‌های هلالی، این بنا را منحصربه‌فرد کرده است. این اثر زیبا با شماره ۲۱۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
قدمگاه خضر
قدمگاه خضر در جنوب غربی چابهار در محلی به نام «سپوزه» از توابع بخش مرکزی واقع است. خواجه خضر از بزرگان و مردان نیکنام چابهار و مورداحترام بومیان است. از وی مقبره‌ای بر جای نمانده است زیرا مردم معتقدند وی زنده و حامی دریا، لنجها و قایق‌هاست اما دارای قدمگاهی است که پیروانش به زیارت آن می‌شتابند. در قدیم مراسم خاصی در این قدمگاه برپا می‌شد. خیرات کردن خرما و حلو یا قربانی کردن گوسفند توسط حاجتمندان بهویژه در این قدمگاه مرسوم است. بسیاری از دریانوردان پس از پایان سفر و رسیدن به ساحل در این قدمگاه شمع روشن می‌کنند.
غارهای سهگانه
در دامنه کوه شهبازبند، حدود ۲۵متر بالاتر از سطح زمین، دو غار مصنوعی و یک غار طبیعی در کنار هم قرار دارند که این سه غار را مردم بومی «بانمسیتی» میگویند. در زبان بلوچی، «بان» مرد صالح و خداپرست و تارکدنیا را میگویند و «مسیتی» معبد و پرستشگاه خوانده می‌شود. در درون یکی از غارها که طبیعی و کوچک است یک آرامگاه مکعب و صندوقچه‌ای که ارتفاع گنبد آن ۴۰ سانتیمتر است دیده می‌شود. روی دیوارهای سه طرف گنبد، با جوهر قرمز و بنفش، خطوط و علاماتی نقش بسته که بیشتر به خط «گجراتی» و خطوط هندی شباهت دارد.
غار دوم به فاصله هفت قدم در سمت راست این غار، با سکویی از گچ و سنگ ساختهشده است. بر بدنه این سقف طبیعی، آثار تراش و ابزار کار به خوبی پیداست. دهانه غار ۸۰ سانتیمتر است. غار سوم به فاصله ۵۰ متر در سمت چپ غار اصلی قرار دارد که طول قوس دهانه آن ۲۰ متر است. در درون آن به فاصله کمی پس از ورود حفره‌ای عمومی قرار دارد که گویا بهجایی در دل کوه و در عمق آن متصل است. به نظر می‌آید که این غارها در زمره یک واحد تأسیساتی و ساختمانی و بهمنزلهتوقفگاهها یا مذبح یا پرسشتگاه بوده است که سکویی برای انجام اعمال مذهبی یا تشریفات دیگر در سرتاسر پهنه جلوی هر سه غار ساخته بودند.
چابهار، تنها بندر ایران در کناره اقیانوس، نه تنها برای ایران، که برای ۶ کشور آسیای میانه از اهمیت استراتژیک ویژه‌ای برای حمل و نقل برخوردار است. چابهار که با گرم‌ترین زمستان و خنک‌ترین تابستان در میان بنادر جنوبی ایران از گردشگران و شهروندانش میزبانی می‌کند، جاذبه‌های طبیعی خیره کننده‌ای را خود جای داده است، که تا به امروز آن‌طور که باید شناخته نشده است. با کجارو همراه باشید، تا با بهشت گمشده گردشگری ایران بیشتر آشنا شویم.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان چابهار با مساحتی حدود ۱۷۱۵۵ کیلومتر مربع در منتهی‌الیه جنوب شرقی ایران در کنار آب‌های گرم دریای عمان و اقیانوس هند قرار گرفته است. این شهرستان از جانب شمال به شهرستان‌های ایرانشهر و نیک شهر، از جنوب به دریای عمان، از شرق به پاکستان و از غرب به استان‌های کرمان و هرمزگان محدود است.
بندر چابهار با وسعتی بالغ بر ۱۱ کیلومتر مربع در ارتفاع ۷ متر از سطح دریا قرارگرفته است.. فاصله هوائی شهرستان چابهار تا تهران ۱۴۵۶ کیلومتر و فاصله زمینی از طریق جاده ایرانشهر- کرمان ۱۹۶۱ کیلومتر است. بندر چابهار هم‌عرض جغرافیایی بندر میامی در شبه‌جزیره فلوریدای آمریکا است و دارای شرایط آب و هوایی کاملاً همانند بندر میامی است. چابهار در ۲۲۸۶ کیلومتری تهران قرار گرفته است. فاصله آن تا زاهدان ۷۲۱ کیلومتر و تا بندر کراچی ۹۰۰ کیلومتر است. فاصله بندر چابهار تا مرکزاستان ۷۳۸ کیلومتر می‌باشد. این شهرستان حدوداً دارای ۳۰۰ کیلومتر مرز آبی در دریای عمان می‌باشد.
خلیج چابهار که با بریدگی طبیعی و استثنایی خود، بزرگ‌ترین خلیج ایران در پیرامون سواحل دریای عمان به شمار می‌رود، نزدیک‌ترین آبراه به اقیانوس هند است.
اهمیت استراتژیک چابهار
بر اساس پیش بینی محققان سازمان ملل در زمینه حمل و نقل بین‌المللی، حدود نیمی از حمل‌ونقل جهان میان خاور دور با سایر نقاط دنیا انجام می‌شود. از مجموع ۳ کریدور حمل‌ونقل جهانی که کارشناسان سازمان ملل برای این امر پیش بینی کرده‌اند، ۲ کریدور از ایران می‌گذرد و چابهار نقطه عبور جنوبی‌ترین کریدور شرقی–غربی جهان خواهد بود. این کریدور از «دروازه ابریشم» در چین آغاز می‌شود و قلب اقتصاد این کشور یعنی استان کانتون را تغذیه کرده و به سرزمین آسیای جنوب شرقی می‌پیوندد و پس از طی این مسیر وارد هندوستان شده و با پوشش مهم‌ترین شهرهای این ناحیه مانند کلکته، ناکپور، جایپور، حصیرآباد، کراچی و بن قاسم به چابهار می‌رسد.
بندر چابهار آسان‌ترین و راهبردی‌ترین راه دسترسی به آب‌های آزاد برای ۶ کشور محاط در خشکی در آسیای میانه است.
بندر چابهار به دلیل موقعیت راهبردی، که نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آب‌های آزاد است از اهمیت فراوانی برخوردار است و سازندگی و سرمایه‌گذاری فراوانی در آن صورت می‌گیرد؛ از جمله ساخت اسکله و افزایش گنجایش بارگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما و ساخت راه‌آهن به سوی آسیای میانه و احداث فرودگاه بین‌المللی. این بندر یکی از مهم‌ترین چهارراه‌های کریدور شمال-جنوب بازرگانی جهانی است.
وجه تسمیه
گمان غالب این است که نام چابهار تغییریافتهٔ چهاربهار است چرا که این منطقه همیشه آب و هوای بهاری دارد. گمانه دیگر این است که چون در قدیم مردم چابهار به این بندر چه بار می‌گفتند (به معنای اینکه از مسافران می‌پرسیدند که چه باری دارند) پس چابهار تغییریافتهٔ «چه بار» است. جابهار در گویش محلی مردم این منطقه به کسانی گفته می‌شود که در اطراف چاه آب سکنی گزیده‌اند در شهر چابهار جهت تأمین آب مورد نیاز مردم در زمان قدیم از چاه‌هایی که مردم حفر می‌کردند استفاده می‌شده است و چه به معنای چاه آب و بار به معنای پیرامون. این اصطلاح به مرور زمان با ورود غیربومیان به شهر و توسعه شهر آن به چابهارو چهار بهار تغییر یافته است.
آب و هوا
چابهار گرم‌ترین نقطه کشور در زمستان و خنک‌ترین بندر جنوبی ایران در تابستان است. متوسط دمای بیشینه (در خرداد ماه) طی یک دوره ۷ ساله ۳۱ درجه سانتی‌گراد، متوسط دمای کمینه (در دی ماه) ۱۹ درجه سانتی‌گراد، و متوسط دما در طول سال ۲۶ درجه سانتی‌گراد است. به طور کلی آب و هوای چابهار دارای کمترین تغییرات در فصول چهارگانه سال است و درجه رطوبت تنها در دو ماه از سال (اردیبهشت و خرداد) بالا می‌رود. برای مثال، هوای شهر چابهار در تابستان از تهران خنک‌تر است.
جاذبه‌های گردشگری چابهار
تالاب لیپار (تالاب صورتی)
لیپار از مناطق زیبا و طبیعی چابهار به شمار می‌رود. تالاب لیپار در نزدیکی روستای رمین و در ۱۵ کیلومتری شرق چابهار در مسیر جاده ساحلی چابهار - گواتر قرار گرفته است. رویش گونه‌های بلوط و گزنه در آب صحنه فوق‌العاده زیبایی خلق کرده که در هیچ جای دیگر ایران دیده نمی‌شود. در این تالاب زیبا، پرندگانی چون لک لک، طاووس، کبک و مرغ ماهی خوار زندگی می‌کنند.
وجود پرندگانی چون چنگر، فلامینگو، کشیم، انواع حواصیل، طاووسکن، باقرقره، تیهو، عقاب دشتی، زیبایی این منطقه را دوچندان نموده است. علاوه بر این در این منطقه پنبه‌های وحشی می‌روید که مردم منطقه از آن تشک و بالشت تهیه می‌کنند.
جذر و مد قرمز در چابهار، از جمله دیدنی‌های سواحل جنوبی استان سیستان و بلوچستان است که بازدیدکنندگان را به تعجب وا می‌دارد. اوج زیبایی این پدیده در دره لیپار قابل مشاهده است، جایی که به آن تالاب صورتی می گویند. در مورد رنگ قرمز این پدیده که محصول فعالیت پلانکتون‌هاست توسط کارشناسان محیط زیست استان توضیحاتی ارائه شده است:
وجود پلانکتون‌های گیاهی زیاد در منطقه (۹۰ درصد پلانکتون‌های گیاهی در این حوزه یافت می‌شوند)، وفور مواد آلی و معدنی که از طریق رودخانه‌ها و خورهای متصل به خلیج به این حوزه هدایت می‌شوند، باعث افزایش زیاد تولید بیولوژیکی در بعضی از فصول سال خواهد شد به طوری که این عوامل به همراه جریانات دریایی حاصل از طوفان‌های مونسون که از ویژگی‌های منحصر به فرد حوزه اقیانوسی دریای عمان است، موجب افزایش بیش از حد تعداد پلانکتون‌های گیاهی در ماه‌های بعد از فصل مونسون (که از اواسط خرداد شروع تا اواسط شهریور ادامه خواهد داشت) می‌شود که این تعداد در آذر ماه به حداکثر میزان خود می‌رسد.
کنار این تالاب زیبا نیز دشتار قرار دارد که بومیان به آن عروس نیز می گویند. علت این نامگذاری، زیبایی منطقه و وجود درختان سرسبز و خرم است که می‌تواند پذیرای علاقه‌مندان به طبیعت باشد. دشتار در زبان بلوچ به دخترانی اطلاق می‌شود که هنوز عروسی نکرده و به عبارتی در مرحله نامزدی به سر می‌برند. در این منطقه پنبه‌هایی وحشی به عمل می‌آید که بومیان از آن تمشک و بالش تهیه می‌کنند. همچنین این منطقه، تاریخی طولانی را یدک می‌کشد و دارای جاذبه‌هایی از جمله چاه‌های عمیق و گورستان‌های تاریخی است.
ساحل صخره‌ای (دریا بزرگ)
در دریا بزرگ معمولاً دریا خشمگین و پر جوش و خروش هست.موج‌های سهمگین بعد از برخورد با صخره‌های کنار ساحل چندین متر به هوا پرتاب می‌شوند که جلوه‌ی بی نظیری به این ساحل می‌دهند. ارتفاع این امواج به ۱۵ متر می‌رسد و در فصل مرداد و مصادف با وزش بادهای موسمی است.
تپه‌های گل فشان چابهار
تپه‌های گل فشان یکی از جاذبه‌های منحصر به فرد در دنیاست. در شمال غربی چابهار و در ۲۰ کیلومتری روستای کهیر سه تپه کوچک گل فشان به ارتفاع ۲۰-۱۰ متر وجود دارد که دوتای آنها از چندین سال پیش خاموش شده و سومین آنها که هنوز فعال است، گلی سرد و طوسی رنگ از دهانه آن تراوش می‌کند.
این تپه‌ها با پرتاب حباب‌های گل و لای از ژرفای زمین، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند، مردم محلی از این گل و لای برای درمان بیماری‌ها به ویژه بیماری‌های پوستی استفاده می‌کنند.
کوه‌های مریخی
کوه‌های مریخی یا مینیاتوری به موازات دریا از منطقه کچو تا نزدیکی‌های خلج گواتر کشیده شده‌اند. رنگ تقریباً سفیدرنگ کوه (چیزی میان طوسی و سفید) با واریزه‌های بسیار در پای آن، وجود گرما و حرارت و شرجی هوا و رطوبت نسبتاً بالا و سوی دیگر آن دریا که به‌این منظره آغوش گشوده است، مناظری رؤیایی و تخیلی را در ذهن بیننده پدید می‌آورد. همین منظره منحصربه‌فرد که جاده چابهار – گواتر آن را به دو نیم تقسیم کرده، باعث شده تا این جاده به یکی از زیباترین جاده‌های ایران تبدیل شود. یک‌سو کوه‌های مخروطی مریخی با آن رنگ خاکستری خیال‌انگیز و سوی دیگر دریای سبز و ماسه‌های اندکی سرخ با درختچه‌های بیابانی در کرانه آن.
جنگل حرا
این جنگل زیبا در ناحیه ساحلی خلیج گواتر در نزدیکی محلی که رودخانه باهوکلات به دریای عمان می‌ریزد قرار دارد. حرا درختهچه ای است که در مرداب‌های نواحی گرم در کرانه‌های عربستان، مصر و جنوب ایران می‌روید.
در جنگل‌های حرا گل‌ها شبیه گل‌های شاه‌پسند و میوه به شکل کپسول تخم مرغی است که درون آن یک دانه وجود دارد و با دو شکاف باز می‌شود؛ گلدهی در دو فصل بهار و پاییز صورت می‌گیرد.
حرا گونه‌ای آفتاب‌پسند است که بستگی به شرایط زیستی به بلندی پنج تا ده متر می‌رسد، ریشه در این گونه سطحی و مشتمل بر یک ریشه عمودی کوتاه و تعداد زیادی ریشه جانبی مورب است.
حرا دارای ریشه‌های هوایی به نام ریشه‌های تنفسی است، در سطح این ریشه‌ها عدسک‌های فراوانی وجود دارد که کار تنفس و تبادلات گازی گیاه را میسر می‌سازد.
رودخانه باهوکلات
این رودخانه یکی از پرآب‌ترین رودهای بلوچستان و عامل اصلی حیات در جنوب این منطقه محسوب می‌شود، اینجا محل زندگی تمساح ایرانی است، این جانور بازمانده مزندگانی است که در حدود ۲۶۵ میلیون سال پیش می‌زیسته اند.
رودخانهٔ باهوکلات از کوه پیرآباد در ۴۷ کیلومتری چنوب شرقی ایرانشهر و ۳۸ کیلومتری شمال غربی سرباز سرچشمه می‌گیرد و به نام رودخانه رگاب (ریگاب) دهستان سرباز را به سوی جنوب شرقی طی می‌کند.
در حوزه حیات وحش نیز تمساح پوزه کوتاه برجسته‌ترین موجود منطقه چابهار است که به طور طبیعی و آزاد زندگی می‌کند.
زیستگاه اصلی این تمساح که به نام محلی گاندو خوانده می‌شود، حدود ۳۸۰ هزار هکتار مساحت دارد که بخشی از آن در چابهار و بخش دیگر آن در شهرستان ایرانشهر واقع شده است.
تمساح پوژه کوتاه در برکه‌های راسک، باهوکلات و باتلاق‌های دلگان و کلانی زندگی می‌کند و تنها نوع تمساح ایران است که ارزش ملی و بین المللی دارد. طول این جانور تا چهار متر می‌رسد و قوی‌ترین عضو آن دمش است.
اسکله‌های ماهیگیری
در چابهار چندین اسکله صیادی وجود دارد که دو اسکله صیادی (تیس) و (رمین) از بقیه دیدنی‌ترند.
اسکله تیس در داخل محوطه و اراضی منطقه آزاد و اسکله رمین در ۱۰ کیلومتری شرق چابهار قرار دارد، تماشای کشتی‌ها و قایق‌های صیادی و صیادان و صید انواع ماهی‌ها و شاه میگو که از محصولات دریایی هستند، دیدنی است.
مقبره امامزاده غلامرسول
این مقبره متعلق به شخصی به نام سید محمد است و مورد توجه مسلمانان هند و ایران بوده و هر سال ۱۵ ذی‌القعده مراسم خاصی در آنجا اجرا می‌شود، این مقبره در شهر چابهار و در بلوار شهید ریگی واقع شده است.
در کتاب فرهنگ مردم بلوچ نوشته عبدالله ناصری آمده است:
قلعه تیس (پرتغالی‌ها)
بندر تاریخی تیس با قدمت بیش از دو هزار سال در دهانه خلیج چابهار جا گرفته است. همچنین قلعه پرتغالی‌ها بر فراز تپه‌ای مشرف به جاده چابهار – تیس و در پنج کیلومتری شهر چابهار قرار دارد. قلعه تیس به ابعاد ۲۴ در ۹۵ متر ساخته شده و مصالح به کار رفته در آن، آجر، سنگ و گچ است. در ورودی در بخش شرقی قرار دارد. در این قلعه هشتی بزرگ با اتاق‌های بسیار و ایوان اختصاصی نیز وجود دارد که طرز ساختن آن شبیه به کاروانسراهای شاه عباسی بوده و در زمان شاه سلیمان صفوی ساخته شده است.
علاوه بر آن، در سمت ساحل دریای عمان قلعه دارای دو برج دیده بانی است که برج سمت راست به صورت یک اتاق ایوان دار و یک شاه نشین روی مجمعی مکعب مستطیل پی سازی شده و استفاده از برج علاوه بر دیده بانی، به صورت چراغ دریایی نیز بوده است.
گوشه‌های حیاط قلعه آثاری از آب انبارها دیده می‌شود که از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده‌اند. در بیرون دیوار بلند قلعه آثار چاهی وجود دارد که در سنگ صخره کنده شده و لبه چاه با استفاده از سنگ و ساروج محکم شده است. قدمت قلعه تیس به دوره اسلامی بازمی گردد و با شماره ۵۵۵ در فهرست آثار ملی ایران به عنوان یک اثر ملی تاریخی به ثبت رسیده است. (سال ۱۳۴۵ هجری شمسی) بازدید از قلعه تیس که ویرانه‌های آن نشانه رشادت و پیروزی ایرانیان بر استعمار پرتغال است به همه گردشگران توصیه می‌شود. محوطه‌ای که قلعه تیس بر آن بنا شده به دوران پیش از اسلام بازمی گردد. این قلعه در حال مرمت است.
ساختمان قدیمی تلگراف‌خانه
ساختمان قدیمی تلگراف‌خانه، قدیمی‌ترین بنای مدرن منطقه است. بنای مذکور توسط انگلیسی‌ها اواخر دوران قاجار در سال ۱۸۶۴ میلادی برای رونق دریانوردی، تجارت و ایجاد ارتباط بین هند، گواتر، جاسک و بندرعباس بنا شد. این بنا، ساختمانی با نام «بنلگو» با ویژگی‌های معماری نواحی گرمسیری است که رواق هلالی دور تا دور ساختمان بر آن گواهی می‌دهند.
بنای تلگراف‌خانه از معدود بناهایی است که در زمان حکومت قاجار در این بندر ساخته شد. بنایی دو طبقه که الوارهای چوبی کف اتاق‌ها، راه پله‌ها و پاگردها را نقش داده و سقف‌ها با پوششی از تیرهای چوبی استحکام یافته است. وجود سایه بان های شیروانی، سفالی و قوس‌های هلالی، این بنا را منحصر به فرد کرده است. این اثر زیبا با شماره ۲۱۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
قدمگاه خضر
قدمگاه خضر در جنوب غربی چابهار در محلی به نام «سپوزه» از توابع بخش مرکزی واقع است. خواجه خضر از بزرگان و مردان نیکنام چابهار و مورد احترام بومیان است. از وی مقبره‌ای بر جای نمانده است زیرا مردم معتقدند وی زنده و حامی دریا، لنج ها و قایق‌هاست اما دارای قدمگاهی است که پیروانش به زیارت آن می‌شتابند. در قدیم مراسم خاصی در این قدمگاه برپا می‌شد. خیرات کردن خرما و حلو یا قربانی کردن گوسفند توسط حاجتمندان به ویژه در این قدمگاه مرسوم است. بسیاری از دریانوردان پس از پایان سفر و رسیدن به ساحل در این قدمگاه شمع روشن می‌کنند.
غارهای سه گانه
در دامنه کوه شهبازبند، حدود ۲۵ متر بالاتر از سطح زمین، دو غار مصنوعی و یک غار طبیعی در کنار هم قرار دارند که این سه غار را مردم بومی «بان مسیتی» می گویند. در زبان بلوچی، «بان» مرد صالح و خداپرست و تارک دنیا را می گویند و «مسیتی» معبد و پرستشگاه خوانده می‌شود. در درون یکی از غارها که طبیعی و کوچک است یک آرامگاه مکعب و صندوقچه‌ای که ارتفاع گنبد آن ۴۰ سانتیمتر است دیده می‌شود. روی دیوارهای سه طرف گنبد، با جوهر قرمز و بنفش، خطوط و علاماتی نقش بسته که بیشتر به خط «گجراتی» و خطوط هندی شباهت دارد.
غار دوم به فاصله هفت قدم در سمت راست این غار، با سکویی از گچ و سنگ ساخته شده است. بر بدنه این سقف طبیعی، آثار تراش و ابزار کار به خوبی پیداست. دهانه غار ۸۰ سانتیمتر است. غار سوم به فاصله ۵۰ متر در سمت چپ غار اصلی قرار دارد که طول قوس دهانه آن ۲۰ متر است. در درون آن به فاصله کمی پس از ورود حفره‌ای عمومی قرار دارد که گویا به جایی در دل کوه و در عمق آن متصل است. به نظر می‌آید که این غارها در زمره یک واحد تأسیساتی و ساختمانی و به منزله توقفگاه‌ها یا مذبح یا پرسشتگاه بوده است که سکویی برای انجام اعمال مذهبی یا تشریفات دیگر در سرتاسر پهنه جلوی هر سه غار ساخته بودند.